Haji Abdul Rahman Merbok

HAJI Abdul Rahman Merbok memang tidak asing di utara Semenanjung Tanah Melayu, khususnya di negeri Jelapang Padi,Kedah. Beliau adalah seorang ulama berwibawa yang mempunyai bilangan murid yang ramai. Sebagaimana ulama sezamannya,beliau bukan sahaja bijak berhujah dan berpidato tetapi sentiasa tegas dalam melakxanakan perjuangna Islam. Beliau sanggup dan berani menghadapi apa juga risiko untuk menegakkan Islam. Dalam perjuangan itu,beliau pernah berdepan dengan pelbagai peristiwa mencemaskan. Satu daripada peristiwa yang membuktikan keunggulan pegangannya pernah tercetus sewaktu beliau dilantik oleh Almarhum Sultan Badlishah menjadi Ahli Majlis Mesyuarat Negeri pada awal tahun 1950-an. Mengikut peraturan persidangan Majlis Mesyuarat Negeri di Kedah terutama dalam persidangan pertama itu, setiap Ahli Majlis berkenaan dikehendaki melafazkan sumpah taat setia kepada Sultan. Jika ada ahli yang engkar atau derhaka,dia dilaknati Allah.

Haji Abdul Rahman Merbok pernah menjelajah ke seluruh Kedah tetapi kemudiannya mengambil keputusan untuk menetap di Merbok. Nama Merbok yang melekat pada nama beliau itu ialah nama sebuah pekan kecil di Kedah yang terletak berhampiran bandar Sungai Petani. Di Merbok juga wujud kesan peninggalan sejarah awal Kedah.

Disebabkan keluarganya mencintai ilmu,beliau diberi asuhan berteraskan Islam sejak kecil lagi. Pada peringkat awal,beliau belajar agama daripada bapanya sendiri. Beberapa waktu kemudian,beliau berguru kepada Haji Muhammad Arif di Sungai Nonang. Apabila meningkat dewasa,beliau melanjutkan pengajian di sebuah pondok yang terkenal di utara Semenanjung Tanah Melayu, iaitu Madrasah Al-Masyhor, Pulau Pinang. Walau bagaimanapun,apabila madrasah itu ditutup ketika meletusnya Perang Dunia Pertama pengajian beliau terhenti seketika.

Penutupan madrasah itu menyebabkan Haji Abdul Rahman Merbok mengambil keputusan untuk kembali ke Merbok. Sewaktu berada di kampung halaman,jiwanya tidak dapat membenarkannya membuang masa berlalu tanpa tujuan. Ini menyebabkan beliau bergerak mencari tempat pengajian yang baru. Dalam usahanya untuk berguru,beliau pergi ke Pantai Merdeka,sebuah perkampungan nelayan yang tidak jauh dari Merbok. Di situlahj beliau berpeluang belajar agama daripada Tuan Husin Nasir di Pondok Teluk Nipah.

Selepas belajar di pondok itu,beliau mula berfikir untuk mendalami lagi ilmu pengetahuan keagamaan hingga ke tahap yang lebih tinggi. Hasratnya tercapai apabila beliauberjaya pergi ke Mekah pada tahun 1919. Di Tanah Suci,beliau terdedah kepada ilmu dan sistem pembelajaranagama yang lebih jitu. Beliau berpeluang bertemu dengan lebih ramai lagi alim ulama di Mekah. Beliau juga sempat berguru dengan sebilangan daripada alaim ulama itu. Antara ulama yang pernah mengajarnya ialah Wan Daud Patani dan Syeikh Umar Bajunaid. Beliau juga berpeluang menemui rakan yang turut bersama-sama mengaji agama dengannya. Di antara mereka ialah Haji Majid dari Guar Chempedak,Haji Ibrahim Patani dari Gajah Mati,Haji Abdullah Haji Awang dari Chegar,Haji Othman Muhammad dari Merbok dan haji Abdul Rahman Haji Kechik dari Kubang Siam,Jitra. Haji Abdul Rahman belajar di Mekah kira-kira enam tahun. Selepas itu,beliau mengambil keputusan untuk pulang ke tanah air berikutan pergolakan yang berlaku di Timur Tengah yang turut membabitkan Mekah pada waktu itu.

Sekembalinya beliau ke tanah air pada tahun 1925,beliau mula mengembangkan ilmu yang diperolehnya kepada umat Islam di tanah air,khususnya di Kedah. Komitmen beliau terhadap Islam begitu mendalam. Ini menimbulkan keinginannya untuk menyampaikan dakwah secara tersusun dan berkesan. Bagi mencapai matlamat itu,beliau memilih profesion perguruan untuk menyebarkan Islam. Kerjaya itu bagaimanapun tidak dimulakan di Merbok tetapi di Permatang rambai,Seberang Prai.

Beberapa tahun kemudian,beliau bergerak lebih maju apabila mengasaskan penubuhan pondok di Kampung Merbok pada tahun 1926. Hasil pengajarannya di pondok tersebut telah melahirkan generasi baru yang berpengetahuan dan turut mengembangkan lagi syiar Islam ke seluruh Nusantara.

Pondok Merbok yang ditubuhkan oleh beliau itu dikenali sebagai Madrasah Saadatul-Daruin. Madrasah itu bukan saja menarik perhatian pelajar dari Kedah,tetapi menarik minat pelajar-pelajar dari seluruh Tanah Melayu dan beberapa tempat lain di Nusantara,termasuk Sumatera dan Riau. Pondok beliau berkembang pesat dan kemajuan itu ikut menarik perhatian pihak berkuasa terhadapnya. Melalui dasar pendidikan kerajaan,pondok itu kemudian dijadikan sekolah agama bantuan kerajaan.

Pada tahun 1960,menerusi bantuan kerajaan negeri,dua buah bangunan baru telah dibina di kawasan pondok itu untuk menampung lebih ramai lagi pelajar. Dengan perkembangan baru itu,pondok beliau mengalami beberapa perubahan sesuai dengan peredaran waktu. Ketika itu,sistem pengajaram di pondok turut dimasukkan mata pelajaran akademik selaras dengan dasar pendidikan negara.